Verleden verklaart heden

Om het heden te begrijpen, is het goed om het verleden te kennen. Daarom een stukje geschiedenis van Hongarije en het Hongaarse volk. Of je nu naar Hongarije of naar een omliggend land gaat (zoals Slowakije), Hongaren kun je ‘overal’ tegenkomen. Hoe dat komt? Laat me je wat vertellen. Aan het eind een korte toepassing voor het heden (als je het middenstuk te lang vindt :)), ‘Wat zegt mij dit nu?’.

Laten we beginnen in 1867, want toen kwam de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije tot stand. Frans Jozef (de echtgenoot van de beroemde Sisi) gaf in dat jaar Hongarije dezelfde status als Oostenrijk. De Slavische volkeren binnen het rijk werden daardoor buiten spel gezet.

Trianon
Na de Eerste Wereldoorlog viel de dubbelmonarchie in stukken uit elkaar. Er ontstond een onafhankelijk Hongarije, maar met het Verdrag van Trianon (Trianon ligt in Versailles, waar ook een verdrag over Duitsland werd gesloten!) raakte ‘Hongarije’ twee derde van zijn grondgebied kwijt. En daarmee ook driekwart van zijn inwoners. Van de een op de andere dag woonden dus ineens 3,3 miljoen Hongaren in het buitenland …

Grote Hongaarse minderheden wonen in de buurlanden, namelijk in Roemenië (in Transsylvanië), Slowakije, Slovenië, Servië, Oekraïne, Kroatië en Oostenrijk (in Burgenland). Vandaar dat je dus in Slowakije, Roemenië, maar ook in Servië in de provincie Vojvodina veel Hongaren tegenkomt.

De macht kwam in handen van de autoritaire admiraal Miklós Horthy, die tussen de twee Wereldoorlogen alles in het werk stelde om de verloren gebieden te herwinnen.

Nazi’s en Joden
Horthy zocht zijn heil bij nazi-Duitsland en met Duitse hulp kreeg Hongarije een deel van Transsylvanië en Slowakije terug. Toen Horthy met de Duitse nederlaag in zicht ook gesprekken aanknoopte met de geallieerden, werd hij afgezet en in maart 1944 werd Hongarije door Duitsland bezet. In minder dan een jaar werd een groot deel van de Joodse bevolking (circa 440.000 van de 840.000 mensen) naar het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau afgevoerd. In totaal kwamen 565.000 Hongaarse Joden om het leven. Deze deportatie is ook bekend onder de naam Aktion Höss.

In Boedapest deden meerdere buitenlandse diplomaten hun best om Joden te redden. De succesvolste onder hen was de Zwitser Carl Lutz, bijgestaan door onder meer de Zweedse diplomaat Raoul Wallenberg, die bekend werd doordat hij aan het eind van de oorlog verdween.

Minst onaantrekkelijke land
De troepen van de Sovjet-Unie waren in 1945 bevrijders, maar tegelijk ook nieuwe bezetters. Hongarije moest tot het Oostblok toetreden. Na Stalins dood leek er ruimte voor meer vrijheid in Hongarije. Maar toen in 1956 spontaan een opstand ontstond tegen het stalinistisch bewind, werd die hard neergeslagen. De vrijheid bleek toch beperkt te zijn… Veel Hongaren vluchtten daarom naar het westen. Langzaamaan werd Hongarije vanaf de jaren ’60 vrijer. Het land werd daarom door de westerlingen gezien als het “minst onaantrekkelijke” land van het Oostblok.

Vrijheid
Op 23 augustus 1989 opende men het IJzeren Gordijn en in oktober van dat jaar ontstond de Republiek Hongarije. De eerste vrije parlementsverkiezingen vonden in 1990 plaats. Door het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 kon Hongarije ook in de buitenlandse politiek vrije keuzes maken: het land trad na volksraadplegingen toe tot de NAVO (1999) en de Europese Unie (2004).

Wat zegt mij dit nu?
Dat Hongarije lange tijd een behoorlijk onderdrukkende regering heeft gehad, heeft ook nu nog invloed op de bevolking.

Enige tijd geleden sprak ik een Hongaarse vriend van me en hij zei dat hij vond dat Nederlanders zo goed met problemen en uitdagingen omgaan. Volgens hem gaan wij ze te lijf en draaien we er niet omheen. Hongaren hebben meer de neiging om er met een boog omheen te lopen. Ik vroeg of dat mogelijk zou komen doordat in het verleden de regering precies voorschreef hoe dingen moesten gebeuren en de mensen dus niet echt geleerd hebben zelfstandig en probleemoplossend te denken. Hij vond dat een goede uitleg.

Een heel ander punt dat je zult merken, is dat Hongaren heel nationalistisch zijn. Sommigen verlangen zelfs nog naar een hersteld groot-Hongarije. Veel van de Hongaren in de omliggende landen voelen zich meer Hongaar dan bijvoorbeeld Roemeen of Serviër.

In Servië sprak ik een dominee die vertelde hoe zij tijdens haar studietijd in Boedapest vol verbazing aangekeken werd: hoe kwam het dat zij zo goed Hongaars sprak? ‘Ik ben Hongaars!’ zei zij, ‘En ik kom uit Servië’. De Hongaren zagen haar toch niet voor ‘vol’ Hongaar aan. Maar in Servië hoort ze er ook niet helemaal bij, want ze is Hongaars. En daar weten velen ook weer niet dat er een grote groep Hongaren in Servië woont, dankzij het Verdrag van Trianon. Veel onwetendheid dus aan beide zijden over de aanwezigheid van de vele Hongaren buiten de grenzen van het huidige Hongarije.

 

Bronnen:
http://www.hungariahuizen.nl/toeristische-tips/verdrag-van-trianon/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hongarije
https://nl.wikipedia.org/wiki/Oostenrijk-Hongarije
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hongaarse_Opstand